Żołnierze, powstańcy, terroryści? – konflikt w Belfaście - konspekt lekcji etyki

Scenariusz lekcji etyki, 2 h

Żołnierze, powstańcy, terroryści? – konflikt w Belfaście

Cele:
- zapoznanie uczniów z wybranym zagadnieniem z etyki,
- rozpatrzenie aktualnego problemu w sposób racjonalny, naukowy,
- propagowanie właściwych postaw (przede wszystkim refleksyjnej),
- umiejętność przedstawiania swoich opinii i argumentacji.

Metody:
- problemowa,
- pogadanka,
- dyskusja, dyskusja sokratejska,
- elementy podające (uzupełniające aktualną wiedzę uczniów o sytuacji w Irlandii Północnej w przeszłości i obecnie).

Środki dydaktyczne:
- tablica interaktywna z dostępem do internetu,,
- różne nagrania video dotyczące bieżących jak i wcześniejszych konfliktów w Belfaście (wykorzystanie stron internetowych).
- wykorzystanie fragmentu prezentacji multimedialnej na temat teorii wojny,
- wykorzystanie zdjęć ze stron internetowych.

Przebieg lekcji:
1.Czynności organizacyjne.
2. Zbudowanie sytuacji problemowej:
projekcja nagrania video dotycząca np. II wojny światowej i związanej z nią dramatu oraz konfliktu zbrojnego w Belfaście (bez określania miejsca wydarzeń) w celu wskazania przez uczniów podobieństw i różnic.
3. Zapoznanie uczniów z tematem. Przybliżenie związku nauki o wartościach z problematyką
konfliktów militarnych, towarzyszących ludzkości od samego początku istnienia.
a) prezentacja trzech koncepcji, na których opierają się współczesne doktryny bezpieczeństwa narodowego:
 koncepcja realizmu politycznego - państwo nie powinno w swoich działaniach kierować się normami moralnymi, lecz wyłącznie troską o interesy narodu;
Podanie przez uczniów argumentów za i przeciw tej koncepcji
(np. dlaczego państwo przypisuje sobie prawo do podejmowania działań niemoralnych; taka postawa potęguje konflikty na świecie, a nie rozwiązuje.)
 pacyfizm – istnieją czyny, których nigdy nie można usprawiedliwić ze względu na ich
rodzaj; pacyfiści uważają, że angażowanie się w sprawy wojny nigdy nie jest dopuszczalne;
nigdy nie znajdziemy się w sytuacji, w której trzeba będzie uzasadnić moralną słuszność
wojny.
dyskusja sokratejska (zał. 1)
Gdy zostaniesz zaatakowany, dopuszczasz samoobronę?
Pacyfizm to tchórzostwo?
 teoria wojny sprawiedliwej - uzasadnia użycie przemocy przez państwo w sytuacji
wewnętrznego zagrożenia praw obywateli.
Nawet etyka chrześcijańska czyni wyłomy od "nie zabijaj". Zastanówcie się, jakie sytuacje
„rozgrzesza” moralność chrześcijańska, czy wolno zabić: grzesznika w samoobronie na
wojnie sprawiedliwej?
4. Współcześnie pogląd na temat ewoluuje w kierunku stwierdzenia, że wszystkie wojny są niesprawiedliwe.
W obrębie tej teorii występują 2 elementy (załącznik 2):
1.teoria celów (ius ad bellum)
2.teoria środków (ius in bello)
Obie służą uzasadnieniu tezy, że wojna jest sprawiedliwa.
 Teoria celów: określa warunki dopuszczalności wojen, wskazuje na słuszne powody wojen.
Spróbujcie wymienić powody wojny sprawiedliwej.
np.
- samoobrona narodu,
- obrona państw trzecich przed niesprawiedliwą agresją z zewnątrz,
- obrona niepodległości danego narodu (nawiązanie do powstań narodowych Polaków).
- życie poświęca się za godność, wolność, honor,
- przywrócenie (restytucja) pewnych praw, które zostały utracone wskutek wcześniejszej
agresji, której nie stawiano oporu, bądź opór został zakończony porażką, itp.
Konflikt w Irlandii Północnej jako wyraz realizacji, wg Irlandczyków, powodów „wojny” sprawiedliwej.
https://prezi.com/mt-zwdh9xyty/konflikt-w-irlandii-ponocnej/
 Teoria środków: formułuje warunki wojny sprawiedliwej (wykorzystanie krótkich filmów i zdjęć z konfliktu w Irlandii Północnej):
- warunek minimalnej siły-środki przemocy użyte podczas wojny nie mogą wykraczać poza
środki konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu,
(ale czy jest to możliwe, wszak nie ma bomb tak doskonałych, by trafiały tylko w cele wojskowe. Każdy kolejny konflikt przynosi coraz większe straty wśród ludności cywilnej).
- warunek proporcjonalności - spodziewane niepożądane konsekwencje działań wojennych
nie mogą być większe niż spodziewane pożądane skutki,
- warunek zróżnicowania - przemoc musi być skierowana tylko przeciw osobom, które
stanowią uzasadniony cel ataku.
Czy te warunki zostały spełnione np. podczas „krwawej niedzieli”, „krwawego piątku”?
http://slideplayer.pl/slide/5907220/
Dla starszych uczniów, według uznania nauczyciela, 40 min. film:
https://www.youtube.com/watch?v=ueaXEOYFhis
lub bardzo dobry, nagradzany film fabularny:
https://www.youtube.com/watch?v=YlqjScXgPUI
5. Podsumowanie: czy konflikt w Belfaście i jego skutki uznajesz za sprawiedliwe?
Wypowiedzi uczniów z podaniem argumentów.



załącznik 1
Reguły dyskusji sokratejskiej
Wydrukować dużą czcionką i umieścić w miejscu dla wszystkich widocznym.
1. Mów jasno i krótko tak, żeby pozostali uczestnicy cię zrozumieli.
2. Ściśle trzymaj się tematu dyskusji i nie zbaczaj z niego.
3. Podchodź z szacunkiem i powagą do wypowiedzi innych uczestników dyskusji.
4. Upewniaj się, czy dobrze i w pełni zrozumiałeś wypowiedzi innych uczestników.
5. Pomyśl, czy wypowiedzi innych są pomocne w odpowiedzi na postawione pytanie.
6. Wyrażaj własne opinie i wątpliwości, ale nie wymądrzaj się przy tym.
7. Pracuj na rzecz osiągnięcia porozumienia.

opr. Wiesława Wójcik

Koordynator placówki: Kamil Bałys