Wśród coraz młodszych uczniów pojawiają się trudności w zakresie zaburzeń odżywiania. Już w
okresie wczesnej nastoletniości ważnym dla dzieci tematem jest obraz własnego
ciała, jego atrakcyjność w oczach własnych i odbiorze rówieśników. Warsztat ma
na celu wsparcie dziecka w kształtowaniu pozytywnego obrazu samego siebie,
własnej cielesności, rozwój samoakceptacji oraz pomoc w rozróżnieniu
konstruktywnych i destrukcyjnych przekonań na własny temat.
Czas trwania: 2 godziny
lekcyjne
Liczba uczestników: zespół
klasowy (20-30 osób)
Wiek uczestników: uczniowie
klas VI-VIII
Cel główny: profilaktyka i
psychoedukacja w kontekście zaburzeń odżywiania
Cele szczegółowe:
•
Poszerzenie wiedzy dzieci na temat zaburzeń
odżywiania
•
Kształtowanie zdrowego stosunku do własnego
ciała, wspieranie samoakceptacji
•
Zapobieganie wykluczeniu z powodu
niedoskonałości cielesnych
•
Rozwój umiejętności identyfikowania swoich
potrzeb
Materiały:
•
3 karty pracy
•
fotografie osób o różnych sylwetkach i różnego
pochodzenia rasowego
Przygotowanie
sali do warsztatów
Ważne jest, by zajęcia warsztatowe odbywały się w kręgu –
ułatwi to uczniom pracę w minizespołach i dzielenie się własnymi
doświadczeniami.
Na wstępie warto zaznaczyć, że w czasie zajęć można
dzielić się myślami, przekonaniami, przeżyciami – dlatego ważne jest, by grupa
umówiła się na dyskrecję i pracowała w myśl zasady ,,to co na warsztatach,
zostaje między nami”.
Istotne jest, by podkreślić, że można mówić o wszystkim,
jeśli wypowiedzi nie są dla nikogo krzywdzące lub agresywne. Taka umowa pomoże
zwiększyć bezpieczeństwo grupy i zaufanie do prowadzących – pozwala również
odwoływać się do niej w trakcie trwania warsztatów.
Rozpoczęcie –
wprowadzenie do tematu
Na pewno macie własne myśli wokół tego, jak ludzie
postrzegają własne ciało. Być może zdarzyło wam się słyszeć, że ktoś mówi o
swoim ciele źle, zupełnie nieadekwatnie do tego, jak wy go widzicie. Ktoś
szczupły skarży się na to, że jest gruby, ktoś o zupełnie normalnym wzroście
narzeka, że jest zbyt niski albo zbyt wysoki. Każdemu z nas – dorosłym,
nastolatkom i dzieciom zdarza się taki dzień, kiedy wszystko idzie nie tak
– żadne ubranie dobrze nie leży, czujemy się źle z własnym ciałem.
Zadanie 1.
Potrzebne zdjęcia osób o różnych sylwetkach, wzroście i rasie oraz Karta pracy
nr 1.
Przed Wami różne zdjęcia osób – każda z nich ma w sobie coś,
co lubi i coś, czego absolutnie nie chce mieć. Proszę, aby każdy wylosował
jedno zdjęcie i spróbował napisać na karcie pracy 8 myśli osoby ze zdjęcia – 4
pozytywne na swój temat i 4 krytyczne.
Po 5 minutach prowadzący zachęca dzieci, by podzieliły się
swoimi zapiskami.
Warto wybrać ok. 6-7 zdjęć i udostępnić je w kilku kopiach,
tak by kilkoro dzieci pracowało nad tym samym zdjęciem. Pokazujemy zdjęcie
wysoko (lub na rzutniku), prosimy dzieci, które nad nimi pracowały
o przeczytanie notatek, pozostałych uczniów o swobodne myśli w temacie.
Warto zapytać, czy uczniowie mieli kiedyś podobne myśli na
swój temat, czy częściej są one pozytywne, czy negatywne.
Dziękujemy za każdy komentarz, wniosek i opinię dziecka –
dbając, by wypowiedzi były bezpieczne dla innych – jeśli są zbyt ostre i
agresywne, warto zaznaczyć, że to może być dla kogoś trudne, nieprzyjemne i
odwołać się w razie czego do opisanej wyżej umowy.
Postrzeganie
siebie – miniwykład
Zadanie, które wykonaliście pokazuje, że każdy z nas ma swój
wewnętrzny obraz siebie. Jest to taki zbiór różnych myśli, przekonań na temat
naszego ciała, jego atrakcyjności, ale również o tym, co potrafimy, czego nie
umiemy, w czym jesteśmy dobrzy, czego się obawiamy ze strony innych. Naturalne
jest to, że boimy się oceny otoczenia – kolegów, rodziców, nauczycieli.
Spróbujmy się zastanowić, co wpływa na nasz obraz samego siebie.
Zadanie 2.
Burza mózgów ,,Obraz siebie”. Potrzebna Karta pracy nr 2.
Rozdajemy uczniom kartę pracy nr 2. Dzielimy dzieci na
trzyosobowe zespoły, w których przez kilka minut pracują nad tym, co wpływa na
postrzeganie siebie samego. Po zakończeniu pracy zbieramy ich wnioski – na
tablicy, tak by były widoczne dla wszystkich.
W podsumowaniu powinny się znaleźć takie czynniki jak:
•
komentarze innych: rówieśników i dorosłych,
•
stosunek rodziców do naszego ciała,
•
stosunek rodziców do tego, jak myślą o własnym
ciele,
•
wizerunek ciała ,,idealnego” lansowany w mediach
i portalach społecznościowych,
•
filmy, seriale, książki, gdzie jest wątek o
ciele,
•
stosunek rówieśników do własnego ciała,
•
doświadczenie agresji słownej dotyczącej ciała,
•
obiektywny deficyt: choroby, niepełnosprawność.
Czynniki te warto opisać słowami dostępnymi dla dzieci –
operować ich określeniami, by były bardziej dostępne, zachęcać do wolnych
skojarzeń.
Granice – czy
ktoś ma prawo oceniać nasz wygląd i nasze ciało?
Po podsumowaniu czynników, jakie wpływają na nasz obraz ciała
zachęcamy dzieci do dyskusji. Możemy sprowokować do dyskusji zadając pytania
otwarte:
•
Czy ktoś w ogóle ma prawo oceniać nasz wygląd?
•
Czy zdarzyło wam się, że ktoś ocenił wasze ciało
i tym samym was zranił?
•
Czy znacie jakieś przykłady oceny ciała – w
mediach, w czasopismach?
•
Jak się mogą czuć osoby, których ciało wystawia
się na publiczną ocenę?
•
Czy w szkole się zdarza, że uczniowie krytykują
nawzajem swoje ciało?
Bardzo ważne jest to, by reagować na osobiste doświadczenia
uczniów, pokazywać im, że mogli się czuć niesprawiedliwie potraktowani, że
mieli prawo się złościć, smucić – odzwierciedlając ich uczucia w trudnych dla
nich sytuacjach.
Można również odwołać się do grupy: Kasia opowiedziała o
sytuacji, w których jej wygląd został nieprzyjemnie skomentowany. Jak myślicie,
co poczuła, pomyślała?
Kompleks –
miniwykład + burza mózgów
Na pewno znacie słowo kompleks. Jak je rozumiecie?
Tu zbieramy skojarzenia dzieci dotyczące tego słowa,
zapisujemy je na tablicy, tak aby były widoczne dla wszystkich.
Kompleks to taki nieprzyjemny dla nas, wstydliwy temat –
często dotyczy jakiejś cechy wyglądu, ale również może być związany z
zachowaniem, albo charakterem. Może wiązać się na przykład z krytycznym
myśleniem o własnych: nogach, nosie, włosach. Ale miewamy też kompleks np.
tego, ze nie znamy dobrze języka kraju w którym żyjemy, mamy słabą koordynację
ruchową, nieładnie piszemy etc. Jak myślicie, co robimy, by poradzić sobie
z kompleksem?
Tu znów zbieramy wypowiedzi dzieci, zapisujemy. Ważne, by
porozmawiać z uczniami o tym, że albo dążymy do zmiany lub ukrycia
kompleksu, lub unikamy sytuacji, które mogą go eksponować – jak uczeń, który
nie potrafi grać w piłkę, unika lekcji wf-u.
Podsumowanie
dotychczasowych wątków
Prowadzący zajęcia podsumowuje efekty pracy. Wiemy już, że
każdy z nas ma wewnętrzny obraz własnego ciała i różnych innych cech samego
siebie, rozmawialiśmy o tym, co może na niego wpływać, jakie mogą być pozytywne
i krytyczne myśli, które nam towarzyszą Rozmawialiśmy o tym, czy mamy prawo
komentować czyjś wygląd i o tym, co to jest kompleks. Teraz zastanówmy się, jak
sobie radzić z czyjąś oceną.
Zadanie 3.
Obrona przed oceną. Potrzebna karta pracy nr 3.
Każdemu zdarzyło się, że został przez kogoś wyśmiany, zlekceważony.
Nie mamy wpływu na zachowanie innych, ale możemy umieć się obronić. Macie
pomysł, jak można to zrobić? Dajemy kilka minut na swobodną rozmowę o tym, co
można powiedzieć, jak sobie poradzić w takiej sytuacji. Po chwili proponujemy
wypracowanie wspólnej ,,broni”. Komunikatu, który pozwoli postawić granicę i
zahamować obrażającego nas rówieśnika. Rozdajemy dzieciom karty pracy nr 3.
Opisujemy
zadanie i elementy, które w nim zostały opisane
Najbardziej skuteczny jest tzw. komunikat asertywny. Bez agresji,
konkretne nazwanie naszych uczuć, tego co nam się nie podoba, tego jak chcemy
być traktowani i co zrobimy, kiedy rozmówca nie zmieni swojego postępowania. Na
kartach macie po kolei opisane elementy tego komunikatu. Na razie nie piszmy,
pogadajmy trochę o tym, co można by było wpisać np. w sytuacji, kiedy
usłyszymy: ale jesteś łamaga. Zbieramy pomysły dzieci, pomagamy im określać ich
własne emocje. Wskazujemy na różne konsekwencje, do których mogą się odwołać,
gdy ktoś nadal będzie przekraczał ich granice – zgłosić zachowanie dorosłym,
wycofać się z kontaktu. Po wspólnej burzy mózgów prosimy dzieci, by w parach
uzupełniły luki w zadaniu. Zbieramy ich pomysły, podsumowujemy.
Scenka:
Zbigniew i Krystyna
Po tym czasie proponujemy zabawę w scenkę. Wybieramy dwóch
ochotników – jedną osobę do odegrania ,,oceniającego Zbigniewa”, drugą do roli
,,broniącej się Krystyny”. Celowo należy wybrać mało prawdopodobne imiona dla
ról, by dzieci nie utożsamiły postaci z kimś ze swojego otoczenia.
Zadaniem Zbigniewa jest krytykowanie różnych elementów stroju
Krystyny – jej zadaniem będzie bronienie się za pomocą komunikatów asertywnych.
Robimy ,,stop klatki” w scence na zebranie propozycji z sali. Ważne jest, by
dziecko miało na kolanach schemat z karty pracy nr 3.
Możemy wybrać kilka par uczniów – by więcej osób mogło
przećwiczyć komunikaty asertywne – wariantem dla scenek jest praca w parach i
omawianie rezultatów na forum. Ważne jest, by podkreślać użyteczność tych
komunikatów w codziennym życiu – w szkole, sklepie, na podwórku, nawet w
rodzinie.
Jeśli warsztaty dzieli kilkudniowa przerwa – można wrócić do
tematu i zapytać, czy uczniowie mieli okazję je zastosować.
Tworzymy wspólną górę na tablicy.
PODSUMOWANIE
WARSZTATÓW
Aby utrwalić wiedzę i kompetencje, które dzieci uzyskały w
czasie warsztatów można poprosić je, by w małych grupach przygotowały krótkie,
hasłowe notatki na temat zajęć – o tym, co dla nich było najważniejsze, co
zapamiętają na długo, co było dla nich zaskoczeniem. Uczniowie na koniec zajęć
mogą przedstawić wypisane przez siebie hasła.
Karta pracy nr 1
Pozytywne myśli na swój temat Negatywne myśli
na swój temat
Karta pracy nr 2
Wpisz w pole:
•
Co Twoim zdaniem wpływa na to, jak ludzie
postrzegają swoje ciało ?
•
Kto może kształtować nasze myśli o sobie ?
•
Jakie wydarzenia mogą na to wpłynąć ?
Karta pracy nr 3
Komunikat asertywny
Ja czuję się
…..............................,
kiedy Ty
.......................................................................
Chcę żebyś
..…...............................,
inaczej
.......................................................................
Opracowanie i przeprowadzenie zajęć: Mariusz Gądor (uczestnik mobilności typu job shadowing w projekcie Erasmus+ pn. "Uczyć - ciekawiej, nowocześniej, efektywniej" realizowanym w SP nr 2 w Wadowicach
.png)
.png)
.png)