Technologia informacyjno - komunikacyjna w nauczaniu uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

 

Rola technologii informacyjno-komunikacyjnych jest niezmierna w edukacji XXI wieku, nie tylko w odniesieniu do uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Współczesna zdalna nauka wymusza na nauczycielach konieczność korzystania z narzędzi dostępnych w internecie. W edukacji dziecka ze spektrum autyzmu istotne jest wsparcie wizualne, które pozwala zrozumieć prezentowany materiał.  Zastępuje notatki, obniża tym samym poziom niepokoju ucznia związany z koniecznością równoczesnego wysłuchiwania i notowania informacji. Wsparcie wizualne przyda się także pozostałym uczniom, którzy pracując zdalnie w domu, nie zawsze potrafią dostatecznie skupić się na informacjach przekazywanych przez nauczyciela.

 Dydaktyczne pomoce wizualnie nauczyciel może sporządzić za pomocą programów: PowerPoint, Adobe Spark, Edpuzzle czy Canva. Aplikacje dają możliwość wizualizacji omawianego zagadnienia za pomocą zdjęć czy plików wideo przy jednoczesnym wykorzystaniu dźwięku i tekstu. Medialność materiałów edukacyjnych sprzyja również usprawnianiu zaburzonych zmysłów oraz rozwojowi wrażliwości sensorycznej poprzez oddziaływanie wielozmysłowe (dźwięk i wizja). U dzieci ze spektrum autyzmu wystarczy, że jedna część procesu postrzegania sensorycznego jest zachwiana, a zaczynają pojawiać się problemy z nauką, koordynacją ruchową lub zachowaniem. Wykorzystywane w pracy z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami nowoczesne technologie doskonalą jego percepcję wzrokową oraz słuchową.

Jedną z możliwości wizualizacji materiału z lekcji są interaktywne mapy myśli, prezentujące potrzebny materiał w sposób bardzo hasłowy i skrótowy. Ta forma jest w pewien sposób naturalna dla mózgu dziecka ze spektrum autyzmu, a przez to działa i przynosi oczekiwane rezultaty. W opisywanych działaniach można wykorzystać  aplikacje: Bubblus, Mindmaps, czy Mindmup.

Dzięki narzędziom informacyjno-komunikacyjnym uczniowie mogą też ćwiczyć  umiejętności manualne, szczególnie w zakresie motoryki małej. Dzieci ze spektrum autyzmu mają często problemy z koordynacją ruchową, obserwuje się u nich niezręczność czy nieporadność. Z pomocą przychodzą tutaj aplikacje komputerowe i tabletowe. Te ostatnie usprawniają koordynację wzrokowo-ruchową, czyli postrzeganie przestrzenne. Natomiast aplikacje komputerowe i wszelkie edytory tekstu pomogą pokonywać trudności w pisaniu. Ręczne pisanie bywa niekomfortowe i może wyczerpywać dziecko emocjonalnie oraz fizycznie. Tablety graficzne pomagają rozwijać zainteresowania z dziedziny grafiki komputerowej. Poza tym technologie informacyjno-komunikacyjne są doskonałym elementem uatrakcyjniającym zajęcia (np. rewalidacyjne) - chociażby quizy, które w łatwy sposób można wykonać w LearningApps na każdym etapie edukacyjnym – od edukacji wczesnoszkolnej aż po szkołę ponadpodstawową.

Istnieje wiele narzędzi edukacyjnych, które przyczyniają się do kształtowania umiejętności komunikacyjnych i społecznych uczniów, pomagają w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami. Uczniowie ze spektrum autyzmu mogą przełamać swoje trudności komunikacyjne i doskonalić funkcjonowanie w grupie rówieśniczej dzięki: Hangouts, Classroom, Microsoft Teams.

Umiejętne stosowanie i wykorzystywanie nowoczesnych technologii w terapii dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, a także w pracy z  dziećmi podczas zdalnego nauczania i w szkole, przynosi duże efekty. Nie oznacza to oczywiście, że technologie informacyjno-komunikacyjne sprawdzą się  w przypadku wszystkich uczniów tak samo dobrze.  Należy jednak odnaleźć złoty środek - czas na pracę bez nowoczesnych urządzeń i pracę z komputerem. Ważne, aby odpowiednio ocenić predyspozycje i potrzeby dziecka.

Nauczyciel powinien  umiejętnie wyselekcjonować właściwe ćwiczenia i aplikacje, które pomogą uczniowi i uatrakcyjnią naukę zdalną.

Poniżej prezentuję wybrane nowoczesne narzędzia informacyjno-komunikacyjne przydatne  w procesie nauczania:

- powtarzanie i utrwalanie wiedzy, quizy, testy - LearningApps, Kahoot, JigsawPlanet,

- tworzenie stron internetowych, blogów – Wix, Blogger,

- tworzenie filmów, pomocy do lekcji - Edpuzzle, Movie Maker, Animaker, Biteable, Adobe Spark, Power Point, Prezentacje Google, Canva, Miro, Mindmaps, Mindmup, Bubllus,

- nagrywanie dźwięku audio - Audacity, Freemusicarchive,

- tworzenie  avatarów, komiksów i kreskówek - Hexatar, Avachara, Voki, Tooy Tool, Make Beliefs Comics,

- rozwijanie zainteresowań - Kody QR, Pinterest, Story Jumper,

- gromadzenie i udostępnianie zasobów – synteza wiedzy - Padlet, Pinterest, Blendspace,

- komunikacja z wykorzystaniem nowych technologii – Hangouts, Classroom, Microsoft Teams,

- platformy edukacyjne, blogi - Scholaris, E-podręczniki, Mistrzowie Kodowania, Godzina Kodowania, Minstructor, KhanAkademy, Superbelfrzy.edu.pl, Edunews.pl,

- materiały udostępnione w internecie: teksty: Wikipedia, Polona, Wolne Lektury; grafika: Pixabay, Pexels, Picjumbo; wideo: YouTube, Openculture, Adapter; audio: Musopen, Open Music Archive, SoundBible.

Opracowanie: Iwona Urbaś